Kalibreren: verschil tussen versies
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | [[Category: | + | [[Category:IJken en kalibreren]]{{Knoppen}} |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
'''Kalibreren''' is het vergelijken van een systeem of apparaat met een standaard om de eigenschappen vast te stellen. | '''Kalibreren''' is het vergelijken van een systeem of apparaat met een standaard om de eigenschappen vast te stellen. | ||
Het af- of instellen om het in overeenstemming te brengen met de specificatie wordt justeren genoemd. | Het af- of instellen om het in overeenstemming te brengen met de specificatie wordt justeren genoemd. | ||
| + | |||
== Oorsprong == | == Oorsprong == | ||
[[Bestand:Kalibratievoorbeeld.gif|thumb|right|360px|Voorbeeld van een vergelijking tussen model- en praktijkwaarden. Indien het model perfect zou zijn zouden alle punten op de rechte lijn liggen. Aanpassen van modelparameters zou een beter resultaat kunnen opleveren]] | [[Bestand:Kalibratievoorbeeld.gif|thumb|right|360px|Voorbeeld van een vergelijking tussen model- en praktijkwaarden. Indien het model perfect zou zijn zouden alle punten op de rechte lijn liggen. Aanpassen van modelparameters zou een beter resultaat kunnen opleveren]] | ||
De term kalibratie heeft wortels in de wapenindustrie, waar de diameter van de loop van een stuk geschut, nog steeds kaliber genoemd wordt. Het kalibreren van geschut bestaat uit het corrigeren van het geschut voor afwijkingen, bij de te gebruiken munitie en de gegeven weersomstandigheden om doel te kunnen treffen. | De term kalibratie heeft wortels in de wapenindustrie, waar de diameter van de loop van een stuk geschut, nog steeds kaliber genoemd wordt. Het kalibreren van geschut bestaat uit het corrigeren van het geschut voor afwijkingen, bij de te gebruiken munitie en de gegeven weersomstandigheden om doel te kunnen treffen. | ||
| + | |||
== Kalibreren van modellen == | == Kalibreren van modellen == | ||
| Regel 29: | Regel 13: | ||
De kalibratie is in dat geval het statistisch proces dat plaats vindt tijdens (voor het instellen van interne modelparameters), maar ook na de modelontwikkeling (voor externe door de gebruiker op te geven parameters). Op basis van empirische data worden de modelparameters (variabelen) geschat, ingesteld en dus geijkt. Na deze fase kan de modelvalidatie plaatsvinden. | De kalibratie is in dat geval het statistisch proces dat plaats vindt tijdens (voor het instellen van interne modelparameters), maar ook na de modelontwikkeling (voor externe door de gebruiker op te geven parameters). Op basis van empirische data worden de modelparameters (variabelen) geschat, ingesteld en dus geijkt. Na deze fase kan de modelvalidatie plaatsvinden. | ||
| + | |||
== Kalibreren van meettoestellen == | == Kalibreren van meettoestellen == | ||
| Regel 41: | Regel 26: | ||
Verdunningsreeksen worden dikwijls ingezet ter kalibratie van een analysetoestel. | Verdunningsreeksen worden dikwijls ingezet ter kalibratie van een analysetoestel. | ||
| + | |||
== Definitie in de taal == | == Definitie in de taal == | ||
Van Dale definieert kalibreren onder meer als "een schaalverdeling aanbrengen op meetinstrumenten" en als "(de doorsnee van buizen) controleren". IJken wordt gedefinieerd als 'het voldoen aan de gestelde eisen', hierop kunnen alleen de antwoorden 'wel' of 'niet' worden verkregen. Kalibreren wordt vaak ten onrechte ijken genoemd, terwijl dit absoluut een andere betekenis heeft. De term 'ijklijn' mag nooit worden gebruikt indien het de betekenis heeft van kalibratielijn. | Van Dale definieert kalibreren onder meer als "een schaalverdeling aanbrengen op meetinstrumenten" en als "(de doorsnee van buizen) controleren". IJken wordt gedefinieerd als 'het voldoen aan de gestelde eisen', hierop kunnen alleen de antwoorden 'wel' of 'niet' worden verkregen. Kalibreren wordt vaak ten onrechte ijken genoemd, terwijl dit absoluut een andere betekenis heeft. De term 'ijklijn' mag nooit worden gebruikt indien het de betekenis heeft van kalibratielijn. | ||
Verder is er de term 'justeren' (VanDale: "(een instrument) juist stellen") die in het verlengde ligt van kalibratie. | Verder is er de term 'justeren' (VanDale: "(een instrument) juist stellen") die in het verlengde ligt van kalibratie. | ||
| + | |||
== Externe links == | == Externe links == | ||
* [http://www.rva.nl Raad voor Accreditatie] | * [http://www.rva.nl Raad voor Accreditatie] | ||
* [http://www.fenelab.nl Federatie van Nederlandse Laboratoria, kalibratie- en inspectie-instellingen] | * [http://www.fenelab.nl Federatie van Nederlandse Laboratoria, kalibratie- en inspectie-instellingen] | ||
Huidige versie van 8 aug 2013 om 15:08
Kalibreren is het vergelijken van een systeem of apparaat met een standaard om de eigenschappen vast te stellen. Het af- of instellen om het in overeenstemming te brengen met de specificatie wordt justeren genoemd.
Inhoud |
Oorsprong
De term kalibratie heeft wortels in de wapenindustrie, waar de diameter van de loop van een stuk geschut, nog steeds kaliber genoemd wordt. Het kalibreren van geschut bestaat uit het corrigeren van het geschut voor afwijkingen, bij de te gebruiken munitie en de gegeven weersomstandigheden om doel te kunnen treffen.
Kalibreren van modellen
Kalibreren vindt onder andere plaats bij het ontwikkelen van bijvoorbeeld een simulatiemodel.
De kalibratie is in dat geval het statistisch proces dat plaats vindt tijdens (voor het instellen van interne modelparameters), maar ook na de modelontwikkeling (voor externe door de gebruiker op te geven parameters). Op basis van empirische data worden de modelparameters (variabelen) geschat, ingesteld en dus geijkt. Na deze fase kan de modelvalidatie plaatsvinden.
Kalibreren van meettoestellen
Bij het kalibreren van meettoestellen wordt de afwijking (bias) van het meettoestel vastgesteld. Dit kan door te vergelijken met een referentie of met een berekend model. De afwijkingen worden vastgelegd in een zogenaamde correctietabel. Bij digitale verwerking van meetwaarden kunnen de correctiewaarden met de gemeten waarden verrekend worden zodat een nauwkeurig resultaat wordt verkregen. Indien het meetinstrument wordt bijgeregeld is sprake van justatie. Op basis van de kalibratie kan worden bepaald of het meettoestel nog aan zijn specificaties voldoet. Bij het gebruik van referenties moeten deze van een bepaalde kwaliteit zijn zodat de afregelingen juist verlopen. IJken is gerelateerd aan justeren. IJken valt echter onder de ijkwet en kan alleen worden uitgevoerd door instellingen die daartoe door de overheid zijn aangewezen. Kalibreren is in tegenstelling tot ijken, niet wettelijk verplicht.
Bij 'officiële' precisie geluidsniveaumeters is kalibratie wel verplicht! Dit zijn klasse 1 meters die moeten voldoen aan IEC-publicatie 651. wettelijk is voorgeschreven dat deze meters minimaal 1 keer per 2 jaar moeten worden gekalibreerd door een RvA-erkend laboratorium. Dergelijke meters worden met name door overheden en akoestische adviesbureaus gebruikt bij metingen van industrielawaai en het onderzoeken van geluidsklachten.
Bij kalibratie is het van belang dat zoveel mogelijk (naar ISO) herleidbare waarden worden verkregen. Een aantoonbaar herleidbare kalibratie wordt verkregen bij geaccrediteerde kalibratie-instellingen.
Omdat geen enkele kalibratie 100% nauwkeurig is, wordt bij de resultaten altijd de meetonzekerheid vermeld.
Verdunningsreeksen worden dikwijls ingezet ter kalibratie van een analysetoestel.
Definitie in de taal
Van Dale definieert kalibreren onder meer als "een schaalverdeling aanbrengen op meetinstrumenten" en als "(de doorsnee van buizen) controleren". IJken wordt gedefinieerd als 'het voldoen aan de gestelde eisen', hierop kunnen alleen de antwoorden 'wel' of 'niet' worden verkregen. Kalibreren wordt vaak ten onrechte ijken genoemd, terwijl dit absoluut een andere betekenis heeft. De term 'ijklijn' mag nooit worden gebruikt indien het de betekenis heeft van kalibratielijn. Verder is er de term 'justeren' (VanDale: "(een instrument) juist stellen") die in het verlengde ligt van kalibratie.
